Muhasebe Meslek Etiğinin Yapay Zekâ Uygulamaları Kapsamında İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15778254Anahtar Kelimeler:
Muhasebe, Etik, Muhasebe Etiği, Yapay ZekaÖzet
Amaç – Bu çalışmanın amacı, muhasebe mesleğine yönelik etik algıları ve etik ikilemleri incelemektir. Çalışmada, iki farklı yapay zekâ uygulaması (ChatGPT ve Sider Fusion) kullanılarak muhasebe mesleği açısından etik ve yasal sorumlulukların nasıl ele alındığı ve bu yapay zeka uygulamalarının etik karar verme süreçlerindeki yaklaşımları değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Tasarım/veri/metodoloji – Çalışmada, iki farklı yapay zeka uygulaması olan ChatGPT ve Sider Fusion kullanılmıştır. Etik algıların değerlendirilmesi amacıyla anket soruları, etik ikilemlerin değerlendirilmesi amacıyla ise senaryolar oluşturulmuştur. Her iki yapay zeka sistemi bu sorular ve senaryolar üzerinden analiz edilmiştir.
Bulgular – Çalışma sonucunda, her iki yapay zeka uygulamasının muhasebe mesleğinin etik ve yasal yükümlülüklerine sadık kaldığı ve etik dışı davranışları reddettiği bulunmuştur. Ancak, iki yapay zeka sistemi arasında bazı farklılıklar gözlemlenmiştir.
Özgünlük/değer – Bu çalışma, yapay zekanın muhasebe mesleği bağlamında etik algıları nasıl şekillendirdiğini ve etik ikilemleri nasıl çözebileceğini inceleyen özgün bir yaklaşım sunmaktadır. Özellikle, farklı yapay zeka uygulamalarının etik ilkeleri nasıl ele aldığına dair yapılan karşılaştırma, muhasebe mesleğinde otonom sistemlerin rolü hakkında yeni bir bakış açısı ortaya koymaktadır. Ayrıca, literatürde bu alanda yapılan çalışmaların oldukça sınırlı olması, bu çalışmanın literatüre katkı sağlaması açısından özgünlüğünü pekiştirmektedir.
Referanslar
Ahmad, A. Y. A. B. (2024). Ethical implications of artificial intelligence in accounting: a framework for responsible ai adoption in multinational corporations in Jordan. International Journal of Data and Network Science, 8(1), 401-414. https://doi.org/10.5267/j.ijdns.2023.9.014
Akaah, I. P. (1989). Differences in research ethics judgments between male and female marketing professionals. Journal of Business Ethics, 8, 375-381.
Alqudah, A. M. A., Jaradat, Y. M., Alobaydi, B. A. A., Alqudah, D., & Jarah, B. A. F. (2024). Artificial intelligence in design and impact on electronic marketing in companies. Journal of Ecohumanism, 3(4), 170-179. https://doi.org/10.62754/joe.v3i4.3480
Aydın, R., & Ektik, D. (2023). Yapay zekâ uygulamalarının muhasebe alanında kullanılabilirliği: ChatGPT ve Bard örneği. İzmir Democracy University Social Sciences Journal (IDUSoS), 6(2), 143–163. https://doi.org/10.61127/idusos.1398652
Bellikli, U. (2024). Muhasebede yapay zekâ kullanım etiği. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, (71), 1-11. https://doi.org/10.26650/MED.1490433
Boulianne, E., Fortin, M., & Lecompte, A. (2023). Artificial intelligence and data analytics: ethical implications for accounting. In Research Handbook on Accounting and Ethics (pp. 168-179). Edward Elgar Publishing.
Chukwuani, V. N., & Egiyi, M. A. (2020). Automation of accounting processes: impact of artificial intelligence. International Journal of Research and Innovation in Social Science (IJRISS), 4(8), 444-449.
Flory, S. M., Phillips, Jr.,T. J., Reidenbach, R. E, Robin, D. P. (1992). A multidimensional analysis of selected ethical issues in accounting. The Accounting Review, 67(2), 284-302.
Fülöp, M. T., Topor, D. I., Ionescu, C. A., Cifuentes-Faura, J., & Măgdaș, N. (2023). Ethical concerns associated with artificial intelligence in the accounting profession: a curse or a blessing? Journal of Business Economics and Management, 24(2), 387-404. https://doi.org/10.3846/jbem.2023.19251
Geçici, E. (2024). Yapay zekâ destekli ChatGPT’nin muhasebe eğitimi alanına uygunluğu: Fırsatlar ve zorluklar. İşletme Akademisi Dergisi, 5(2), 96–117. https://doi.org/10.26677/TR1010.2024.1420
Ghosh, R. & Khatun, A. (2022). Role of technological readiness on the adoption of artificial intelligence in the accounting profession: evidence from a developing economy. In S. Kautish & G. Kaur (Eds.), AI-Enabled Agile Internet of Things for Sustainable FinTech Ecosystems (pp. 170-189). IGI Global. https://doi.org/10.4018/978-1-6684-4176- 3.ch008
Haan, N. (1982). Can research on morality be scientific? American Psychologist, 37(10), 1096.
Haenlein, M., Kaplan, A., Tan, C. W., & Zhang, P. (2019). Artificial intelligence (ai) and management analytics. Journal of Management Analytics, 6(4), 341-343. https://doi.org/10.1080/23270012.2019.1699876
Kınay, B., & Ciğer, A. (2025). Artificial intelligence in accounting profession and education: A content and bibliometric analysis (2007-2024). Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 59-83. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1490206
Korga, S. (2025). Muhasebe ve yapay zekâ: VOSviewer ile bibliyometrik analiz. Yönetim Ve Ekonomi Dergisi, 32(1), 131-145. https://doi.org/10.18657/yonveek.1522092
Küçüker, M. (2023). Muhasebede yapay zekâ uygulamaları: ChatGPT’nin muhasebe sınavı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33(2), 875-888. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1289885
Kwarbai, J. (2021). Artificial intelligence and accounting profession. Babcock Journal of Accounting and Finance, 1(1), 1-26. https://doi.org/10.2139/ssrn.4651939
Munoko, I., Brown-Liburd, H. L., & Vasarhelyi, M. (2020). The ethical implications of using artificial intelligence in auditing. Journal of Business Ethics, 167(2), 209-234. https://doi.org/10.1007/s10551-019-04407-1
Özevin, O. (2023). Muhasebede yapay zekâ kullanımının meslek etiğine etkileri: ChatGPT uygulaması. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 535-549. https://doi.org/10.29106/fesa.1348752
Schweitzer, B. (2024). Artificial intelligence (ai) ethics in accounting. Journal of Accounting, Ethics & Public Policy, JAEPP, 25(1), 67. https://doi.org/10.60154/jaepp.2024.v25n1p67
Street, D., & Wilck, J. (2023). 'Let’s have a chat': principles for the effective application of ChatGPT and large language models in the practice of forensic accounting. Journal of Forensic and Investigative Accounting, July to December. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4351817
Walker, L. J. (1984). Sex differences in the development of moral reasoning: a critical review. Child Development, 677-691. https://doi.org/10.2307/1130121
Yarahmadi, H., & Bohloli, A. (2015). Ethics in accounting. Spectrum: A Journal of Multidisciplinary Research, 4(8), 1-8. https://doi.org/10.5296/ijafr.v5i1.7829
Zhang, C., Zhu, W., Dai, J., Wu, Y., & Chen, X. (2023). Ethical impact of artificial intelligence in managerial accounting. International Journal of Accounting Information Systems, 49, 100619. https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4394217
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Kategori
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Sevgi Cengiz
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.